Mostrando postagens com marcador Brasil colonial. Mostrar todas as postagens
Mostrando postagens com marcador Brasil colonial. Mostrar todas as postagens

quarta-feira, 10 de dezembro de 2025

L’Emigrassion Italiana par el Brasil: Storie, Sofrensa e Speransa

 


L’Emigrassion Italiana par el Brasil: Storie, Sofrensa e Speransa

Campinas, Provìnsia de San Paulo – dal 1887 fin al 1942


El primo sol de otobre taiava le file di piè de olive in ombre strete su le coste de Casal Velin, zo soto Salerno. Su la riva de 'na strada seca, tre mule tirava i baùli de legno lustrà de Fortunato di Martino e de so mòier, Rosaria Antonia Cammarota. La polvarìa alzà da la partensa la copriva anca quel che el zera restà del passà: el cortìle de la cesa ndove i se zera sposà mesi prima, la casa de piere in meso ai vignai e ai silensi, e l'òcio de la mama de Fortunato, che no zera gnanca vegnù a dirghe adio.

I gavea trenta ani, tuti e do. I zera adulti, ma no véci. I gavea soni, ma anca carestie. I savea che no se pol aver tuto — e i gavea preferì tegnerse el futuro. I se ga imbarcà da Napoli par el Brasil, con 'na valisa de veste e n’altra pien de atressi de rame.

El destino zera la sità lontan de Campinas, che za la zera un ponto importante su la strada del cafè de la Provìnsia de San Paulo. Quel che i zera drio aspetarghe el zera manco de quel che i volantini del consulado gavea promesso, ma zera sempre massa pì de quel che i podéa spetar in Itàlia, ndove la fame no se copriva gnanca le doméneghe.

Là, in un teren su la periferia de la sità che i ga podesto comprar con l’aiuto de un paesan, i ga piantà manghi, banane e, con el tempo, anca un poco de cafè. La tera zera generosa, el clima traditor. Rosaria vendéa fruta in sità e Fortunato, con l’arte che el gavea impara’ da so pare e so nono, batea su el rame: faséa caìe, broe, lòssere. El batìo de quel martelo metàlico se sentìa fin lontan, mescolà con el gracidar dei rospe e el canto dei putei.

La so casa stava in meso a do strade de tera rossa, con àlbari piantà con i so man. Su la so varanda, Rosaria metéa panéri pien de fruta nova, mentre i fiòi — Giuseppe, Carmela, Francesco, Antonia, Pietro e Maria — girava intorno al poso, tute le oci de la Benedita, l´ama de late che zera diventà quasi parte de la famèia.

No i zera mai diventà richi. Ma i zera onesti. E discretamente contenti.

Fortunato gavea passion par la lètara. El faséa tegner da un mercante de la sità i zornài veci, che el lesea con vòia, anca se el savea che el mondo cambiava anca sensa che el lo savesse. Rosaria, da la so parte, scrivéa lètare lunghe, pien de nostalgia e senza fròle, par i fradèi che i zera andà a San Paulo o quei pochi che zera restà in Itàlia.

Lori i vivea in un tempo che le parole le gavea peso. Un “sì” dito nel 1886 valéa ancora nel 1936. E i fiòi i ga imparà, tra i solchi de la zapa e el brilo del rame, che l’onor no se riceve: se costruisse.

Rosaria la ze morta prima, nel 1940. La ga sentì un male al peto mentre che la fasea marmelata de manga. La ze sta sepelì ´ntel cemitero local, in meso a altri coloni italiani. Fortunato el la ga segui do ani dopo, quasi orbo, ma sempre lùcido — e ancora con el martel in man, come se el volesse tegnerse el so toco drento al tempo.

La casa la ze sta vendù. Le àlbari taià. De le manghi ze restà solo fotografie e memòria.

Ma i fiòi i se ga sparpaglià — e tanti ancora porta ´ntei cognomi e ´ntei gesti tacà la memòria de ‘na promessa mantegnù.


Nota de l’Autor

Este relato em talian rùstego reconstrói, de forma literária, a trajetória de uma família de emigrantes italianos que deixou a região de Salerno rumo a Campinas entre 1887 e 1942. Embora inspirado em fatos históricos comuns a milhares de colonos, o texto não pretende representar documentos oficiais, mas sim preservar a memória emocional, cultural e linguística transmitida pelas gerações.

A escrita em dialeto busca manter a voz, a cadência e o olhar dos próprios imigrantes, valorizando um patrimônio que sobrevive sobretudo na tradição oral. Qualquer semelhança com pessoas reais deve ser entendida como homenagem às muitas vidas que compõem a história da imigração italiana no Brasil.

Nota

La Frontiera de la Speransa la ze nassesta da la voia de darghe vose a le pìcole epopèe s’cete che ga formà el Brasil che cognossémo adesso. Fortunato e Rosaria di Martino i ze personagi inventà, ma i so dolori, le scelte e le speranse le ze el spèculo de tante vite vere. In meso ai solchi su le man indurì e al tin-tin de le pignate de rame, ghe ze ´na dignità che rara olte la riva su i libri de Stòria, ma che a ga formà la nassion — àlbari dopo àlbari, piera dopo piera, generassion dopo generassion.

Scrivendo sta stòria, mi go sercà de tegner el passo de un tempo ’ndove la vita la se misurava con le stagion e el destino se segnava con le promesse fate in silénsio. El sfondo el ze vero: Campinas, a la fin del sècolo disnove, la fervéa con l’avansar del cafè e l’arivà de mile e mile emigranti, tanti dei quali italiani. La lota de sti òmeni e done par un tochetin de vita pì bon, anca sensa nissuna siguransa, la ze na prova comovente del coraio de ogni zorno.

Sta narassion la ze anca un omàio a tute chei che ga lassà i so paeseti in Itàlia — o in altri cantoni del mondo — par catà ´na vita con pì dignità. A lori no ghe ndove doman quel che savemo: ma anca le strade, i cognomi, le tradission… e ’na memòria ètica de un tempo ’ndove “far quel che ze giusto” valea pì che “aver rason”.

Che el letor, in ste pàgine, el cate no doman ´na stòria, ma un filo invisìbile che el lo lega a chi che el ze vegnesto prima — e forse un spèculo, anca se sfoca, de quel che semo incò.

Dr. Luiz C. B. Piazzetta



sexta-feira, 8 de março de 2024

Sob o Sol da Esperança



A história de Rosalia e sua família é um intricado bordado, tecido com os fios da perseverança e da resiliência em meio às vicissitudes da vida. Nascida em uma época tumultuada na Itália, Rosalia enfrentou a perda de seu amado marido, Giacomo, e encontrou refúgio nos braços de sua filha Giuditta e seu genro Donato. A decisão de Donato de emigrar para o Brasil, em busca de oportunidades que se esvaíam nas terras sicilianas, lançou a família em uma jornada transatlântica repleta de desafios e descobertas.
Ao desembarcarem no porto de Santos, a vastidão do Brasil se desdobrou diante deles, uma terra de promessas e incertezas. Seguiram os trilhos de ferro até a região de Ribeirão Preto, onde a imponente plantação de café se estendia como um oceano verde sob o sol tropical. A humilde casa de barro e chão de terra batida onde foram alojados refletia a dura realidade da vida dos imigrantes trabalhadores rurais que foram para São Paulo, mas também carregava consigo a esperança de um futuro melhor.
Enquanto Donato e Giuditta mergulhavam no árduo trabalho da plantação, Rosalia se dedicava à cura e ao cuidado dos que buscavam alívio em suas mãos sábias. Com um conhecimento transmitido por gerações, ela se tornou uma figura venerada entre os colonos, uma luz de esperança em meio à escuridão da adversidade. Seu vínculo com a antiga curandeira escrava, uma octogenária que ainda morava na fazenda, apesar das barreiras linguísticas, enriqueceu ainda mais seu repertório das ervas brasileiras e técnicas curativas.
Enquanto os anos passavam na fazenda, a família mantinha viva a chama da esperança, economizando cada centavo em direção à liberdade tão sonhada. Nas jornadas dominicais até Ribeirão Preto, eles estabeleciam laços com outros imigrantes, compartilhando histórias e informações preciosas sobre o mundo além dos cafezais. Foi através dessas conexões que Rosalia descobriu a oportunidade de adquirir a chácara que se tornaria seu refúgio definitivo.
Com determinação e astúcia, Donato e Giuditta selaram o destino da família, erguendo-se das amarras da fazenda e dando o primeiro passo em direção à independência. Em Ribeirão Preto, cada membro da família encontrou seu lugar: Donato, com sua força e perseverança, ascendendo nas fileiras da ferrovia; Giuditta, com sua habilidade na costura, transformando um simples salão em um império da moda local; e Rosalia, a curandeira sábia e compassiva, que continuou a espalhar sua luz curativa pela comunidade.
Quando Rosalia partiu deste mundo, deixou para trás um legado que ecoaria através das gerações. Sua vida de serviço e dedicação foi imortalizada nas ruas de Ribeirão Preto, onde seu nome é reverenciado até os dias de hoje. Seu túmulo, adornado com flores e memórias, é um testemunho do amor e da gratidão daqueles cujas vidas foram tocadas por sua bondade. Assim, a saga de Rosalia e sua família permanece como um testemunho inspirador da força do espírito humano em face das adversidades.


Dr. Luiz Carlos B. Piazzetta
Erechim RS